HIGIENA UKŁADÓW WENTYLACJI I KLIMATYZACJI

Wiele chorób oraz złe samopoczucie użytkowników jest w dużej mierze skutkiem niewłaściwych parametrów nawiewanego powietrza. Powodem takiego stanu rzeczy jest brak czystości instalacji z osadów i drobnoustrojów. Zanieczyszczenia instalacji klimatyzacyjnych wpływają również na zwiększenie oporów przepływu powietrza w instalacjach, co powoduje wyraźne zmniejszenie efektywności tych urządzeń.

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza dzielimy na:

  • Zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego
  • Zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego

Zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego. Na czystość powietrza w pomieszczeniach istotny wpływ ma stan powietrza zewnętrznego dostającego się do środowiska wewnętrznego. Nie jest możliwe całkowite ograniczenie dostawania
się zanieczyszczeń do instalacji klimatyzacyjnych.  Należy wziąć pod uwagę, że pewna ich część osadzając się w środku instalacji będzie i wtórnym źródłem zanieczyszczeń powietrza nawiewanego oraz środowiskiem dla rozwoju szkodliwych dla człowieka
mikroorganizmów.

Zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego.  Znaczącymi źródłami lotnych produktów toksycznych są materiały budowlane: farby, kleje i różnego typu elementy wykonane z tworzyw sztucznych. Ponadto tworzywa sztuczne znajdują powszechne zastosowanie w produkcji elementów wyposażenia wnętrz, takich jak: meble, materiały wykładzin podłogowych i ścian, materiały wystrojowe
(dywany, obicia, obicia, firanki i zasłony) oraz materiałów temoizolacyjnych. Wszystkie te źródła emitują toksyczne gazy, a między innymi: formaldehyd, fenol, formalfenol, toluen, benzen, ksylen, naftalen i wiele innych syntetycznych chemikaliów. Można, więc stwierdzić, że obecnie większość zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach pochodzi nie od ludzi, ale (jak wyżej podano) z materiałów budowlanych i wyposażenia pomieszczeń oraz z samych instalacji wentylacyjnych, wprowadzających zanieczyszczenia z powietrzem zewnętrznym.  

 

Zanieczyszczenia wewnątrz pomieszczeń podzielono na dwie grupy:

  • Do pierwszej należą cząsteczki stałe, zawieszone w powietrzu i obejmujące: wdychane cząsteczki pyłów, dym tytoniowy (zwierający ciała stałe i ciecze), substancje uczulające (zarodniki pyłowe i pleśniowe), zarazki (bakterie i wirusy) prawie zawsze unoszone przez inne cząsteczki oraz radioaktywne produkty rozpadu.  
  • Drugą grupę zanieczyszczeń chemicznych, na które należy zwrócić szczególną uwagę, stanowią pary i gazy, zawierające: tlenek węgla, radon (produktami jego rozpadu są cząsteczki zawieszone w powietrzu), dwutlenek węgla, formaldehyd i inne aldehydy, tlenki azotu oraz inne, lotne składniki organiczne (tylko w dymie tytoniowym zidentyfikowano ich kilkaset). Długotrwałe przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu, wewnątrz pomieszczeń bez odpowiedniej, skutecznej wentylacji, jest przyczyną powstawania u ich użytkowników, nieznanych dotychczas chorób. 

Do symptomów takich chorób należy zaliczyć:

  • bóle i zawroty głowy,
  • mdłości,
  • osłabienie, ogólne wyczerpanie
  • brak możliwości skoncentrowania się,
  • nieuzasadnioną depresję,
  • nieregularne bicie serca, 
  • podrażnienie oczu, nosa i gardła

Rodzaje zanieczyszczeń występujących w instalacjach wentylacji i klimatyzacji

W skład podstawowych zanieczyszczeń układów klimatyzacyjnych i wentylacyjnych wchodzą:  

  • Zanieczyszczenia pyłem
  • Zanieczyszczenia mikroorganizmami patogenicznymi
  • Zanieczyszczenia, których źródłem są instalacje klimatyzacyjne
zanieczyszczenia wentylacji

Zanieczyszczenia pyłem

Pył dostaje się do wnętrza instalacji wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych wraz z powietrzem zewnętrznym oraz powietrzem recyrkulacyjnym pochodzącym z obsługiwanych pomieszczeń. Zbiera się i akumuluje na filtrach powietrza oraz na powierzchniach wewnątrz instalacji.

Zanieczyszczenia mikroorganizmami patogenicznymi

Powietrze pomieszczeń mieszkalnych zawiera zanieczyszczenia mikrobiologiczne występujące w postaci bioaerozolu, czyli zawieszonych cząsteczek biologicznych. Znajdują się w nim róznorodne, pochodzące z wielu źródeł mikroorganizmy i cząsteczki substancji organicznych. Ich obecność może spowodować poważne zagrożenia dla życia. Stopień zagrożenia przebywających ludzi zależy od wieku, stanu zdrowia, trybu życia, sprawności układu immunologicznego i predyspozycji uwarunkowanych genetycznie ludzi.

bakterie wentylacja

Podstawowe źródła i przyczyny zanieczyszczeń w instalacjach

  • Uszczelki, materiały doszczelniające, kleje
  • Materiały włókniste
  • Produkty degradacji metali
  • Smary
  • Ozon – emisja ozonu przez filtry elektrostatyczne na skutek oddziaływania pola elektrostatycznego powoduje zbieranie się zanieczyszczeń.
  • Pył
  • Lotne związki organiczne
  • Inne pozostałości organiczne – ptasie odchody pozostające w otworach wlotowych do instalacji stwarzają ryzyko wystąpienia w nich grzybów i bakterii.
  • Mikroorganizmy patogenne – kondensacja wilgoci na powierzchniach urządzeń, wydzielanie się jej przez materiały higroskopijne oraz adiabatyczny proces nawilżania w komorze zraszania są powodem występowania w instalacjach mikroorganizmów. Wytwarzający się w wyniku rozmnażania mikroorganizmów bioaerozol oraz lotne związki organiczne niekorzystnie wpływa na zdrowie ludzi.